Nesrin KOÇASLAN
11 ilde yaşanan deprem felaketinin ardından bir yandan insani yardım çalışmaları hız kesmeden devam ederken, diğer yandan bölge ekonomisinin ağır tablosu netleşmeye başladı.
Depremin ikinci ayı yaklaşırken bölge genelinde faaliyet gösteren KOBİ’lerin içinde bulunduğu olumsuz durumu tüm detaylarıyla ortaya koyan bir araştırma yapıldı. Araştırmaya göre işletmelerin yüzde 25,5’i deprem bölgesi dışında başka bir şehre göç etmeyi planladığını belirtiyor.
İnsani Gelişme Vakfı (İNGEV) tarafından yürütülen araştırma; Başta Gaziantep, Hatay ve Şanlıurfa olmak üzere depremden zarar gören işletmelere verilecek temellerin bölgede istihdamın ve ekonomik faaliyetlerin devamlılığı için hayati değer taşıdığı sonucuna vardı.
“Deprem Bölgesi KOBİ Hızlı İhtiyaç Analizi” başlıklı araştırmaya göre, deprem sonrası desteğe ihtiyaç duyan üç ana hedef grup var. Bunlardan ilki deprem bölgesinde insani yardıma ihtiyacı olanlar.
Diğer bir küme depremden sonra kalıcı olarak başka bir şehre veya bölgeye göç edenlerden oluşurken, son küme depremden sonra işlerini sekteye uğratan ve gelir elde etme olanaklarını kaybeden işletmelerden oluşmaktadır.
Araştırma sonuçlarına göre KOBİ’lerin yüzde 44’ü faaliyetlerini durdururken, yüzde 45’inin ekipmanlarında ciddi hasar meydana geldi. İşletmelerin sadece yüzde 11’inin deprem sigortası var. Görüşülen 595 işletmenin yüzde 49’u deprem sonrası satış yapmaya devam edemeyeceklerini belirtti.
İşletmelerin yüzde 41’i çalışanlarının işine devam edemeyeceğini, yüzde 11’i can kaybı yaşadığını ve yüzde 33’ü gerekli girdileri sağlayamadığını belirtiyor. Ayrıca toptan ve perakende ticaret ile gıda üretim işletmelerinin deprem sonrası faaliyetleri en çok etkilenen branşlar arasında olduğu görülmektedir.
Çoğunluk İstanbul ve Mersin’e göç etmeye hazırlanıyor
Araştırmalara göre işletmelerin çoğu bölgeden göç etmek istiyor. Hatay, yüzde 40 ile şehri kalıcı olarak terk etmeyi planladığını belirtenlerin oranının en yüksek olduğu il.
Bölgede en fazla işletmeye sahip diğer iller arasında Gaziantep’teki işletmelerin yüzde 18’i, Şanlıurfa’daki işletmelerin ise yüzde 17’si bulundukları bölgeden ayrılmak istediklerini ifade ediyor.
Araştırma bulgularına dayalı olarak yapılan varsayımlara göre işini deprem bölgesinin dışına taşımak istediğini söyleyen işletmelerin en çok göç etmeyi planladıkları iller İstanbul, Mersin, Ankara ve Bursa olarak sıralanıyor.
İşletmeler finansmana erişimde artış bekliyor
İşletmeler faaliyetlerini sürdürmek için finansman başta olmak üzere pek çok takviye bekliyor. İşletmelerin öne çıkan diğer beklentileri ise şöyle sıralanıyor:
-Ekipmanı yenilemek için küçük miktarda nakit yardımı veya finansman desteğine erişim
– Hasarlı işyerinin taşınması/yeni işyeri için nakit yardımı ve finansal erişim desteği
– Duran bir satış ortamında maaş ödemeleri veya diğer sabit maliyetler için nakit yardımı veya finansman desteğine erişim
– Hasarlı hammaddelerin veya stok eserlerin değiştirilmesi için nakit yardımı ve finansman desteğine erişim
– Deprem bölgesi dışındaki müşterilere ulaşmak için danışmanlık desteği veya reklam/dijital iletişim hibe desteği l Çalışanlar için barınma talebi
